Ortodonti tedavisinden sonra dişler eski haline döner mi?

Ortodonti tedavisi sonrasında düzelen dişler, çoğunlukla ‘pekiştirme tedavisi’ (retansiyon) yapılmaz ise eski haline dönebilir, konumları bozulabilir. Bu tedavinizin kötü yapıldığı anlamına gelmez. Sadece tekrar eski haline dönmemesi için bir önlemdir. Ortodontik tedavi bittiğinde güzel bir diş yapısına sahip olarak tedavinizi bitirebilirsiniz fakat, dişlerden tel ve braketler çıkarıldıktan sonra dişleriniz bir süre sonra eski yerlerine dönmeye çalışacaktır. Pekiştirme apareyleri burada devreye girerek diş eti, kemik ve kasların yeni konumlarına alışıp, kemiklerin sertleşmesi için geçen sürede dişlerin yerlerinde sabit durmalarını sağlar. Bu apareyler kullanılmazsa dişler eski yerlerine geri döner ve ortodonti tedaviniz başarısız ve eksik yapılmış olur.

Dişlerin konumunu kalıcı olarak sağlamak ortodontik tedavinin bir parçasıdır. Tedavi bittikten sonra kemiklerin sertleşme sürecinde dişlerin konumunun korunması için ‘pekiştirme tedavisi’ yapılır. Pekiştirme aygıtları ortodontik tedavi sonrası elde edilen diş konumlarını korumak ve sabitlemek için kullanılırlar. Ortodonti uzmanınız sizin için en uygun apareyin ne olduğuna karar verir. ‘Pekiştirme tedavisi’ ortodonti tedavisinin önemli aşamalarından biridir. Bu süreçte dişlere uygulanan apareylere ise ‘pekiştirme apareyleri’ (retansiyon apareyi) veya ‘pekiştirme aygıtları’ denir.

İki çeşit pekiştirme apareyi vardır. Sabit ve çıkarılabilir olan hareketli apareylerdir.

Sabit olanlar dişlerin arka kısımlarına yani dil taraflarına yapıştırıldıklarından görünmezler. Dili rahatsız etmezler ve konuşmayı etkilemezler. En sık kullanılan yöntemlerdendir. Dişlere yapıştırıldığı için kırılma ve kaybolma riski yoktur. Sadece ortodonti uzmanlarınca çıkarılabilirler.

Hareketli apareyler ise kolayca takılıp çıkarılabilirler ve genellikle şeffaf plaklardan oluşurlar. Temizlenmesi kolaydır. Ağızdan çıkarılabildiği için kaybedilmesi kolay olacaktır. Bu nedenle dişlerden çıkarıldığında kutusunda taşınmalıdır. Pekiştirmenin; teşhis ve tedavi planlaması safhasında başlaması ve tedavi sırasında olgunlaştırılması önemlidir.

• Ortodonti uzmanının hastaya pekiştirme apareyi verdiği halde kullanmaması
• Ortodonti tedavisi bittikten sonra çıkan 20 yaş dişlerinin ön dişlerde baskı oluşturarak ittirmesi
• Ortodontik tedavi bittikten sonra hastaların diş sıkma veya gıcırdatma alışkanlığının devam etmesi
• Çene, dudak ve yanaklardaki aşırı kas hareketleri
• Doğal süreçte alt keser dişlerde meydana gelen değişimler

‘Pekiştirme tedavisi’ süresini ortodonti uzmanınız belirleyebilir. Ortodonti tedavinizden sonra gerçekleşen diş hareketi miktarına, yaşınıza, tedavi öncesi dişlerinizin bozukluk derecesine göre tedavi süreniz ve takılacak apareyin cinsi belirlenebilir. Sizin için en uygun aparey belirlendikten sonra diş telleriniz çıkarıldığı gün ya da en kısa zamanda pekiştirme apareylerinizi takılır. Bu apareyler dişlerinize herhangi bir kuvvet uygulamaz, ağrı-sızı yapmaz. Sadece dişlerinizin konumunu korur.

Pekiştirme tedavisi, gelişim tamamlanıncaya kadar devam etmelidir. Genel olarak aktif ortodontik tedavi süresinin yarısı kadar sürede hem gece hem gündüz takılmalıdır. Zaman geçtikçe sadece geceleri takılabilir. Pekiştirme apareyleri tamamen çıkarılacağı zamana kadar yavaş yavaş azaltılarak takılmalıdır. Örneğin, iki gecede bir, sonra üç gecede bir, haftada bir, onbeş günde bir takılarak azaltılmaktadır. Önemli bir konu da şudur: iki gecede bir takıldığında, plak rahatça girip çıkıyorsa, plak üç gecede bir takılabilir. Eğer sıkıyorsa plak bir süre daha iki gecede bir takmaya devam edilmelidir. Hareketli şeffaf plaklarda bu süreyi ortodonti uzmanınız sizin için belirleyebilir. Sabit apareylerde ise çıkarılmadığı için böyle bir sorun oluşmayacaktır.

• Sabit ve hareketli apareylerinizi ortodonti uzmanınızın talimatları doğrultusunda sürekli takmalısınız.
• Her iki apareyde de ilk takıldığında ufak bir konuşma ve yutkunma problemi yaşayabilirsiniz. Bu geçicidir.
• Sabit pekiştirme aygıtı takıyorsanız her yemekten sonra mutlaka dişlerinizi fırçalayın. Fırçalayamıyorsanız su ile çalkalayın.
• Hareketli pekiştirme aygıtı takıyorsanız yemek yerken çıkarın ve kaybolmalara karşı mutlaka kutusunda saklayın. Çıkardığınızda plak ve koku oluşmaması için günde bir kez diş fırçası ve sıvı sabun ile ılık-soğuk suda yıkayın. Ya da eczanelerde satılan efervesan tabletlerden kullanabilirsiniz.
• Yüzme esnasında mutlaka çıkarıp kutusunda muhafaza edin.
• Hareketli apareyiniz kaybolur ya da kırılırsa mutlaka ortodontistinizi haberdar edin.
• Hareketli apareyler akrilikten yapıldığı için kırılma ihtimali yüksektir. Bu yüzden peçeteye sarıp ya da cebinizde saklamayın. Sıcak sudan, evcil hayvanlardan ve çamaşır-bulaşık makinelerinden uzak tutun.
• Hareketli apareylerin tekrardan yenisinin yapılması zahmetli ve pahalı olacaktır. Bu yüzden dikkatli bir şekilde kullandığınız sürece uzun ömürlü olacaklardır.
• Kontrol randevusuna geldiğinizde yanınızda getirmeyi unutmayın.