Ortodonti uzmanları, hastalarındaki diş, çene ve yüz problemlerini tedavi ederken sabit ve hareketli olmak üzere temel iki gruba ayrılabilecek mekaniklerden yararlanırlar. Genellikle daha basit vakalarda tercih edilen hareketli ortodontik tedavi aygıtları, hastanın kendi kendine takıp çıkarabilmesini sağlayan bir yapıdayken, sabit ortodontik aygıtlar ise sadece doktorların takıp çıkarabileceği özelliktedir.
Sabit ortodontik tedavi mekanikleri çoğunlukla dişlerin üzerlerine yapıştırılan braketlerden ve braketleri birbirine bağlayarak diş hareketini yönlendiren ark tellerinden oluşur. Ortodonti uzmanı tarafından dikkatle uygulanan sabit ortodontik aygıtlar, tedavinin başarılı olabilmesi için hedeflenen süre boyunca sabit kalmalıdırlar.
Sabit ortodontik tedavi aygıtları kendi içinde braketler (metal, safir ve lingual) ve ark telleri, fonksiyonel aygıtlar, genişletici aygıtlar ve pekiştirme aygıtları olarak dört ayrı gruba ayırmak mümkündür.
SABİT ORTODONTİK AYGITLAR
A. BRAKETLER
En yaygın şekilde uygulanan sabit ortodontik tedavi yöntemi olan braket tedavisi, ark telleri, braketler ve elastiklerin kullanımından oluşur. Bu malzemelerin oluşturduğu mekanikle dişler üzerinde hafif bir kuvvet ve baskı yaratıldıktan sonra, dişlerin aşamalı olarak hareket etmesi sağlanır. Hedeflenen sonuca ulaşabilmek amacıyla braketler düzenli olarak, aylık randevularla kontrol edilir, gerekli ayarlamalar yapılır. Bugün hastalar arasında en çok tercih edilen braketler daha hafif ve küçük yapıya sahip olan, metal içeriği az olan braketlerdir. Braketlerin görüntüsünden hoşlanmayan ve gözükmesini istemeyen hastalar, şeffaf safir braketleri tercih etmektedir. Küçük yaşta ortodontik tedaviye ihtiyaç duyan hastaların sıklıkla tercih ettiği braketler ise renkli alternatifler olmaktadır.
En sık kullanılan braket türlerinden biridir. Hastanın isteğine ve ortodonti uzmanıyla birlikte verilen karara göre dişlerin iç ya da dış tarafına yerleştirilir. Genel olarak en belirgin braket tipi olduğu söylenebilir, ancak metal braketlerin de farklı malzemelerden üretilen türleri vardır.
Sıklıkla tercih edilen ortodontik tedavi mekaniklerinden bir başkasıdır. Metal braketlere kıyasla daha az belirgin olduklarından, safir braketler tedavi boyunca daha estetik bir görüntü sağlarlar. Şeffaf, porselen ya da seramik braketler olarak da bilinirler.
Yetişkin hastalar tarafından sıklıkla tercih edilen, farklı bir braket çeşididir. Bu tedavi yönteminde braketler dişlerinin ön yüzeylerine değil, arka yüzeylerine (dil kısmına) yapıştırılır. Bu nedenle dışarıdan bakıldığı zaman kendini belli etmeyen bir ortodontik tedavi türüdür.
Ancak ortodonti uzmanlarının takıp çıkarabileceği aygıtlardır. Genellikle alt çeneyi öne almak amacıyla kullanılan aygıtlardır. Fonksiyonel aygıtlarda esas, tedavi uygulanan hastanın kendi çene ve kas fonksiyonlarından yararlanmak, böylece ortopedik bir etki yaratarak çene konumunu istenen hale getirmektir. Görülen bozukluğun nedeni ve seviyesine göre bu aygıtların ağız dışı kuvvetlerle güçlendirilmesi mümkündür.
Bazı ortodontik tedavilerde çene darlığından şikâyetçi hastalarda çeneyi genişletmek amacıyla kullanılır. Hızlı genişletme aygıtları olarak da bilinirler. Genişletme aygıtları hem alt hem de üst çenede kullanılabilir.
Ortodontik tedavi sonrası elde edilen diş konumlarını korumak ve sabitlemek için kullanılırlar. Dişlerin arka kısımlarına yani dil taraflarına yapıştırıldıklarından görünmezler. Dili rahatsız etmezler ve konuşmayı etkilemezler. Sadece ortodonti uzmanlarınca takıp çıkarılabilirler.
